Dambuster bij Merbes-le-Château

Een bommenwerper die die nacht binnen de Belgische landsgrenzen neerkwam, was  een van de acht Lancasters die die nacht er op uit gestuurd werden om een wapenfabriek FN te Herstal bij Luik te bombarderen. Gezien het precaire karakter van deze missie werd de uitvoering overgelaten aan het beroemdste squadron van de Royal Air Force, het 617 « Dam Buster » Squadron.

Deze eenheid was er in mei van dat jaar in geslaagd enkele stuwdammen te vernietigen met behulp van de fameuze stuiterbommen. De leider van deze Dambuster-raid, Guy Gibson, was tevens een van de weinige overlevenden – de man kreeg er het Victoria Cross voor.

Eén van de deelnemende bemanningen was die van P/O Geoffrey Rice. Op de heenweg werd naast hem een Lancaster neergehaald. Gezagvoerder Rice wilde de Flak vermijden en vloog nog lager, zodanig dat de onderkant van zijn toestel de golftoppen van het Ijsselmeer raakten. Hierdoor werden zijn staartwiel, maar ook de speciale stuiterbom afgerukt. Deze was in een speciaal ontworpen open ruimte in de romp opgehangen, en hierdoor sloeg een massa zilt water in de buik van de Lancaster, dat meteen naar de staartschutter gulpte – de arme man hield er een nat pak aan over. Rice kon niet anders dan rechtsomkeer maken. De landing zonder staartwiel op Scampton was ook een riskante onderneming. Rice landde netjes op twee wielen, en toen de Lanc vrijwel stilstond liet hij ook de staart zakken.

De bemanning werd verder ingezet voor de speciale klussen die het squadron voorgeschoteld kreeg, en de raid op FN was er een van. ‘t Zou hun laatste worden.

De hele opdracht werd trouwens een mislukking. Acht Mosquito’s zouden het doelwit moeten markeren, maar geen van de Dambusters kon deze in het visier krijgen. En omdat het doelwit in bezet gebied lag, besloten de crews rechtsomkeer te maken, met de bommen aan boord.

Geoffrey Rice vloog die nacht met de DV398 « KC-Z » tot die ten zuidenwesten van Charleroi door Flak werd neergehaald. De brokstukken van de bommenwerper tuimelden rondom de dorpjes Merbes-Ste-Marie en Merbes-le-Château. Het grootste deel plofte nabij de boerderij Merboëlle. De daaropvolgende explosie van de nog aan boord zijnde bommen blies het dak weg en beschadigde de muren.

De bezetter was erg snel ter plaatse en vond vijf lichamen : F/O Richard McFarlane (navigator), P/O John Trasher (bommenrichter, RCAF, 23 jaar), F/Sgt Edward Smith (boordwerktuigkundige, 24 jaar), Sgt Thomas Maynard (rugkoepelschutter, 20 jaar) en Sgt Stephen Burns (staartkoepelschutter, 22 jaar). Zij werden te Gosselies begraven.

Tijdens de ontploffing in de lucht werden twee bemanningsleden naar buiten geslingerd, en ze kwamen behouden aan de grond. Geoff Rice, de captain, zou het in 1945 navertellen :

« Ik gaf het bevel om te springen en het moet rond 8.30 uur ‘s morgen geweest zijn dat ik weer bijkwam. Ik lag in een bos en mijn valscherm hing in een boom. Rondom mij allemaal brokstukken van het vliegtuig. Later vernam ik dat de rest van mijn bemanning dood was. Mijn pols was gebroken en ik had diepe snijwonden boven mijn linkeroog. Ik verborg mijn parachute in het struikgewas.

Eenmaal uit het bos kwam ik terecht te Bienne-lez-Happart, een klein dorpje met een straat. Daar liepen drie landarbeiders. Ik vertelde hen dat ik een Britse officier was en ze namen me meteen in bescherming.

Ze wasten me – ik was bedekt met bloed – kreeg te eten en een stel burgerkleren. »

Rice werd van hot naar her gestuurd, maar overal met open armen ontvangen. Kerstmis vierde hij bij inwoners van Piéton, hij werd weggestopt in Café Central te Forchies-la-Marche daar werd er zelfs gezorgd voor een arts die de vliegenier in Anderlues ongemerkt onder een röntgenapparaat legde en vervolgens zijn gebroken pols in het gips legde. Maar na vijf maanden ontsnapping was het ook voor Rice voorbij : in Antwerpen raakte hij waarschijnlijk door dubbelspel in de handen van de Abwehr. In een Dulag Luft wachtte hij een jaar op zijn bevrijding.

De Canadese radiotelegrafist, Chester Gowrie, zou een triest einde kennen - maar 100 % zekerheid omtrent de reden van zijn dood hebben we niet. Een versie luidt dat hij het op een lopen zette, en dat een Duitse soldaat hem neerschoot. Gowrie werd naast zijn bemanning te Gosselies gelegd, hij was 25 jaar oud.

De bemanning van Rice was het enige verlies van het 617 Squadron die nacht. Het was eveneens de enige crash van deze eenheid in België, terwijl de afgelaste missie tegen de FN-fabrieken de enige missie tegen een Belgisch doelwit was.

Datum: 
20/12/1943
Toestel: 
Serienr. / Rompcode: 
Organisaties: 
Locatie

Merbes-le-Château
be
Type Locatie: 
Incident
Bronnen: 
De Decker Cynrik & Roba Jean-Louis; Luchtslag om Berlijn en Nürnberg, De Krijger, Erpe, 2007