Liberator te Herselt

Op zaterdag 9 oktober 2004, werd in de Herseltse deelgemeente Ramsel een herdenkingsplechtigheid gehouden ter ere van een boordschutter van B-24 42-50364 ‘This Is It’ van het 785 Bomb Squadron, 466 Bomb Group. Hiermee zette het Gemeentebestuur een punt achter een project dat in 1994 werd opgezet door drie plaatselijke initiatiefnemers, en dat ontstond uit de ambitie om de gesneuvelden van alle vijf geallieerde vliegtuigcrashes op Herselts grondgebied blijvend te gedenken. In 1995 werd een eerste gedenksteen onthuld, ter nagedachtenis van Flight Lieutenant J.A.C. Fowler, 504 Squadron RAF, die om het leven kwam toen zijn Spitfire PT876 neerstortte te Ramsel. In 1998 werden niet minder dan drie bemanningen herdacht, die allemaal verliezen leden bij crashes op het grondgebied van deelgemeente Blauberg. Het ging hierbij om de piloot van Spitfire MJ534 van 331 Squadron RAF, vier bemanningsleden van Halifax MZ529 van 431 Squadron RCAF, en zes bemanningsleden van Lancaster ND964 van 626 Squadron RAF. En nu was het dus de beurt aan het laatste slachtoffer, Staff Sergeant Thomas Jefferson Morrow, Left Waist Gunner in eerdergenoemde B-24 Liberator. De reden waarom deze laatste herdenking wat langer op zich liet wachten, was de aartsmoeilijke identificatie van vliegtuig en bemanning, die uiteindelijk nagenoeg 15 jaar in beslag zou nemen.

Immers, lange tijd was het enige aanknopingspunt van deze crash het feit dat brokstukjes en de schamele getuigenissen prijsgaven dat het om een Amerikaanse bommenwerper ging, die ‘waarschijnlijk’ eind 1944 crashte. Wanneer, na een zoveelste op de dag van de crash aan de feestmaaltijd zat op het zilveren jubileumfeest van zijn ouders – die op 7 oktober 1919 gehuwd waren – hadden we eindelijk een datum!

Thomas J. Morrow werd geboren op 14 maart 1918. Hij groeide op nabij de stad Dallas, in de Amerikaanse staat Texas. Hij trad toe tot het United States Army Air Corps op 5 juni 1939, waar hij werd opgeleid tot boordschutter.

Thomas Morrow, die, vanwege zijn “hoge” leeftijd, door zijn medebemanningsleden ‘Pop’ werd genoemd, vervoegde uiteindelijk de 466ste Bomb Group, 8th U.S. Air Force, gestationeerd te Attlebridge in Engeland.

Deze eenheid nam met B-24 ‘Liberator’-bommenwerpers deel aan het strategische linkerflankschutter in de tienkoppige bemanning van Lieutenant William ‘Bill’ Garrett.

Na reeds een aantal erg bewogen oorlogsopdrachten te hebben overleefd, trof het noodlot de Garrett-bemanning tijdens haar 13de missie. De crew kreeg de opdracht om samen met 29 andere ‘Liberators’ de Krupp-fabrieken nabij Magdeburg, Duitsland aan te vallen. Later zou blijken dat ze hadden deelgenomen aan de allereerste dag waarop de geallieerde luchtmachten gezamenlijk meer dan 5000 bommenwerpers uitstuurden.

Op deze 7de oktober 1944 bestond de bemanning uit de volgende vliegeniers:

Piloot: Lt William R. Garrett

Copiloot : Lt Paul E. Crantz

Bommenrichter :Lt Robert D. Stone

Navigator : Lt Joseph Beam

Radio-Operateur : S/Sgt William J. Mcelfrish

Boordmecanicien : T/Sgt Paul S. Jones

Rechterflankschutter : S/Sgt Harold K. Braun

Linkerflankschutter : S/Sgt Thomas J. Morrow

Buikkoepelschutter :S/Sgt Antonio M. Martinez

Staartschutter : Cpl John K. Croft

Zoals gebruikelijk was de Duitse Flak zeer doeltreffend. Tijdens de ‘bomb run’ boven het doelwit, omstreeks 12u30, kreeg de Liberator drie of vier voltreffers van zwaar luchtafweergeschut. Meteen vielen verscheidene van de boordsystemen uit, inclusief een motor en alle hydraulische aandrijvingen. Bovendien verloor de bommenwerper door de klap onmiddellijk 3.000 meter hoogte. Het artillerieprojectiel was duidelijk ontploft nabij de achterste romp van het vliegtuig, want Staff Sergeant Morrow werd op slag gedood, terwijl Staff Sergeant McElfrish zwaargewond werd aan zijn rechterhand en Staff Sergeant Brauns beide benen werden gebroken.

Wanneer ze de zware bommenwerper weer onder controle hadden gekregen, zetten de twee piloten koers richting Engeland, maar het vliegtuig bleef hoogte verliezen. Tijdens de terugvlucht naar bevriend gebied bleef het toestel dalen en kreeg het bovendien regelmatig te kampen met vijandelijk vuur vanop de grond. Wanneer het uiteindelijk slechts op een duizendtal meter boven het aardoppervlak vloog, gaf de gezagvoerder Garrett het bevel om het vliegtuig te verlaten. T/Sgt Jones sprong al eerste, gevolgd door S/Sgt McElfrish. S/Sgt Martinez sprong als derde, terwijl de zwaargewonde S/Sgt Braun naar het ontsnappingsluik gesleept werd door Cpl Croft. Ken Croft bond een elektrische draad aan Brauns parachutekoord, waardoor deze getrokken werd nadat hij Braun door het luik had geduwd. Harold Braun werd gevolgd door Lt Beam, Cpl Croft, Lt Stone and Lt Crantz. Deze acht mannen verlieten het toestel binnen de drie minuten. De laatsten kwamen met hun valscherm neer nabij het kleine station van Westmeerbeek, onder het oog van stationschef Theofiel Van Geel. Lt Garrett was al die tijd aan de stuurkolom van de bommenwerper gebleven, om zijn bemanning een veilige kans op ontsnapping te geven. Hij verliet de ‘Liberator’ op het allerlaatste moment, en kwam neer vlakbij de plek waar de kist neerstortte. Alle negen overlevenden werden opgevangen door een Britse eenheid die in de buurt aanwezig was, en werden enkele dagen later gerepatrieerd naar hun thuisbasis in Engeland. De Sergeanten Braun en McElfrish echter verbleven nog een hele tijd in een hospitaal van het Britse Leger te Geel.

De zwaargehavende bommenwerper crashte in een veld te Ramsel, om 14u52. Het brandende staartstuk kwam terecht op de hoeve Coomans de Bracene, die uitgebaat werd door Jozef Vleminkx. De hoeve brandde grotendeels af. Het levenloze lichaam van S/Sgt Morrow was de hele tijd aan boord gebleven en verkoolde in het wrak. Wanneer het vuur gedoofd was, werden zijn stoffelijke resten geborgen door plaatselijke verzetsstrijders. Later op de avond van deze 7de oktober, voerde Alfons Heylen het lichaam van S/Sgt Morrow naar het dodenhuisje te Ramsel (bibliotheek aan oude gemeentehuis). De stoffelijke resten waren zodanig onherkenbaar, dat de veldwachter Frans Tubbax, de Priester van Ramsel, en  kerkhofverantwoordelijke August Janssens, ze verkeerdelijk identificeerden en begroeven als twee lichamen. De begrafenis vond plaats op 12 oktober 1944.

Een onderzoek bij een Amerikaanse legerdokter in april 1946, bracht echter aan het licht dat het om slechts één lichaam ging. Daarop werden de stoffelijke resten officieel geïdentificeerd als deze van Staff Sergeant Thomas J. Morrow, en werden ze herbegraven op het Amerikaans militair kerkhof in Neuville-en-Condroz. In 1948 tenslotte, besliste de moeder van Thomas Morrow om haar zoon te laten overbrengen en begraven op een kerkhof nabij zijn geboortestad Dallas in Texas. Daar rust Thomas tot op vandaag de dag.

Na wat zoekwerk konden enkele overlevenden van de bemanningen en een familielid van Thomas Morrow opgespoord worden in de VSA. Het gekende ‘sneeuwbaleffect’ zorgde er uiteindelijk voor dat Herselt op 9 oktober 2004 niet minder dan 28 Amerikaanse eregasten mocht verwelkomen op een mooie plechtigheid. Er waren de zus en schoonbroer van Thomas Morrow, en één van de drie nog in leven zijnde bemanningsleden, met name navigator Robert Stone. Robert hield een pakkende toespraak tijdens de ceremonie. Verder maakten ondermeer de weduwen en kinderen van copiloot Paul Crantz en Right Waist Gunner Harold Braun de overtocht, net als de dochters van piloot Bill Garrett en van Flight Engineer Paul Jones. De ‘Honorary Guard’ van het USAFE Detachment van Kleine-Brogel luisterde de plechtigheid op, samen met de harmonie van Ramsel. De Amerikaanse Attaché Colonel Misuinas, de Amerikaanse bevelhebber van het USAFE Detachment van Kleine-Brogel, LtCol Westerfield, Kolonel-Vlieger o.r. Van Der Auwera en enkele politieke en burgerlijke mandatarissen waren eveneens onder de eregenodigden. Verder zorgde de puike ‘82nd-101st Airborne vzw’ voor een gepast decor en dito ambiance tijdens de plechtigheid en receptie achteraf. Een stralende zon deed de rest, zodat het organiserend comité en het Herseltse Gemeentebestuur terecht op een geslaagd evenement kon terugblikken.

Datum: 
07/10/1944
Serienr. / Rompcode: 
Locatie

Herselt
be
Type Locatie: 
Incident
Patrimonium
Bronnen: 
Peter Celis; Gemeente Herselt herdenkt gesneuvelde boordschutter van B-24, in: Contact 36