Hoogterecord van Luikenaar Etienne-Gaspard Robert

Etienne-Gaspard Robert werd in 1763 geboren in een welgestelde familie te Luik, in de wijk Ste Marguerite. Hij liep school te Visé en studeerde vervolgens natuurwetenschappen te Leuven. Hij specialiseerde zich in Parijs in de optica. Daar ontwikkelde hij ook een voorliefde voor toverlantaarns, waarmee in donkere ruimten beelden geprojecteerd werden - zijn kennis van de fysica hielp hem om deze toestellen en technieken te verfijnen. Al gauw verdiende hij flink geld met het samenstellen van shows waarmee hij het publiek met spookbeelden (de zogenaamde Fantasmagorie) de stuipen op het lijf joeg. Hij zou de geschiedenis ingaan onder zijn artiestennaam Robertson.

Toch bleef hij eveneens wetenschapper, die oog had voor de ontwikkelingen van de ballonvaart. In 1802 verkocht het Franse leger de ballon L'Entreprenant, die een belangrijke rol gespeeld had bij de Slag bij Fleurus. Het was waarschijnlijk met deze ballon dat de Luikenaar een baken verzette in de luchtvaartgeschiedenis.

Robert begaf zich met de ballon naar Hamburg waar hij de eerste wetenschappelijke vlucht zou maken. Samen met de zijn student Auguste Lhoëst steeg hij op 18 juli 1803 tot op tot dan ongekende hoogte.  Daar waren zij de eerste wezens die de symptomen van hoogteziekte tijdens de vlucht ervaarden: "Het begon met oorsuizingen (...). De pijn die we voelden was zoals we met ons hoofd onder water zaten. Het leek alsof onze borstkas op springen stond. Mijn hartslag versnelde, die van Lhoest vertraagde. Onze lippen zwollen, onze ogen bloedden, onze aders tekenden zich af in onze handen.  Het bloed steeg naar ons hoofd, en het leef alsof onze hoed spande. De therometer zakte, en hoe hoger we stegen, hoe zieker we werden. We konden met moeite wakker blijven. (...)

Ik had twee vogels aan boord. Een was al dood, de ander leek verdoofd. Die zette ik op de rand van de gondel, en ik trachtte hem aan het schrikken te brengen, om hem zo te doen vliegen. Hij bewoog wel met z'n vleugels, maar weigerde te vertrekken. Ik liet hem dan maar voor wat hij was, en duwde hem weg. Hij viel als een steen naar omlaag. Vogels zijn duidelijk niet geschikt om op zo'n hoogtes te verblijven.

Opvallend was hoe de atmosfeer, zo zuiver als die leek bij de start, nu boven onze hoofden grijs en mistig leek. Geen prachtige blauwe hemel meer, hoewel het weer die dag schitterend was (...).

Omstreeks half twaalf was de ballon niet meer zichtbaar vanuit Hamburg. We konden alles in het landschap goed onderscheiden. Om 11.40 was Hamburg slechts een vlekje, de Elbe een strak lint in het landschap.

We hielden het niet langer vol en zetten de daling in. Bij het arme dorpje Radenburg stoof iedereen in paniek weg, zelfs de dieren waren bang. De daling ging snel, we zwaaiden met onze hoeden en vlaggen, maar ons geroep werd overstemd door het geschreeuw van de bevreesde dorpelingen. Toen onze ballon de aarde bereikte, had iedereen zich in zijn huis opgesloten."

Robert steeg terug op en de L'Entreprenant kwam uiteindelijk, na een vlucht van vijf en een half uur, terecht bij Wichtenbech, in de buurt van Hannover. Aan de hand van een barometer berekende hij dat de l'Entreprenant een hoogte van maar liefst 7280 meter bereikt had. Het was een record dat 36 jaar stand zou houden.

Het duo ondernam de maanden daarna nog heel wat vluchten, waarbij waarnemingen genoteerd werden aangaande ondermeer het aardmagnetisme, statische elektriciteit en meteorologie.

In 1806 vloog Robert met zijn ballon van Kopenhagen naar Roskilde. Datzelfde jaar, op 7 september 1806, steeg hij  op vanuit Stockholm. Met een korte vlucht van vier minuten had  hij toch de eerste geslaagde ballonvaart in Zweden gerealiseerd.

De Luikenaar had intussen met zijn shows een klein fortuin en erg veel roem vergaard. Hij kocht een domein in Battignolles, waar hij op 2 juli 1837 overleed. Zijn praalgraf is vandaag terug te vinden op de Parijse begraafplaats Père Lachaise. Op één van de basreliëfs is zijn fameuze ballonvaart afgebeeld. In Luik is er nog steeds de rue Robertson die aan deze merkwaardige stadsgenoot herinnert.

Datum: 
18/07/1803
Personalia: 
Robert Etienne-Gaspard
Locatie
rue Robertson
Luik
be
Type Locatie: 
Incident
Bronnen: 
Hallion Richard; Taking Flight: Inventing the Aerial Age, from Antiquity Through the First World War, Oxford University Press, 2008
Fulgence Marion; Les ballons et les voyages aériens, 1870